MENU
Woroniecki Jacek

1878-1949, dominikanin, teolog, filozof

Adam, bo takie było chrzcielne imię Sługi Bożego Jacka Woronieckiego, urodził się w książęcej rodzinie herbu Korybut 21 grudnia 1878 r. w Lublinie, pod ówczesnym zaborem rosyjskim[1]. Był przygotowywany do odziedziczenia majątku w Kaniem i wysłany na studia przyrodnicze do Fryburga Szwajcarskiego[2]. Po ich zakończeniu rozpoczął u tamtejszych dominikanów studia z filozofii i teologii[3] i zawiązał dozgonną przyjaźń z Réginaldem Garrigou-Lagrangem[4]. W 1909 r. obronił pracę doktorską z teologii na temat głównych podstaw socjologii tomistycznej[5].

Bez wątpienia jego studia wpisały się w nurt odrodzenia neotomistycznego zainicjowany pod koniec XIX wieku przez Leona XIII encykliką Aeterni Patris[6] i miały zaowocować krzewieniem tomizmu w Polsce. Zanim jednak wstąpił do Zakonu Braci Kaznodziejów zmagał się z łaską powołania. Pod koniec życia napisał:

„Późno ukochałem cię, kapłaństwo Chrystusowe, i dziś łzy przesłaniają mi oczy, gdy to piszę, a piszę ku przestrodze młodych, aby nie marudzili na drodze powołania, aby od pierwszej chwili umiłowali całą siłą duszy to święte znamię kapłaństwa, będące szczególnym udziałem w kapłaństwie Chrystusowym, dowodem największego zaufania, jakie Bóg może okazać człowiekowi”[7].

W 1909 roku, jako brat Jacek, syn klasztoru w Petersburgu, rozpoczął we Włoszech nowicjat. Zadaniem polskiego zakonnika miała być odnowa zakonu dominikańskiego na terenach polsko-rosyjskich[8]. Jednak problemy zdrowotne, rozwijająca się wagotonia, postawiły jego dalszą formację pod znakiem zapytania. Ostatecznie o jego losach rozstrzygnął sam generał Zakonu, o. Cormier, rozpoznając powołanie Woronieckiego jako nie tylko indywidualne, ale „wyrażające myśl o wiele szerszą i wyższą”[9]. Woroniecki złożył śluby wieczyste w 1911 r. w Düseldorfie[10]. Wybuch I wojny światowej zmienił miejsce jego desygnaty zakonnej z Petersburga na Kraków.

Klasztor św. Alberta we Fryburgu Szwajcarskim, gdzie o. Jacek Woroniecki pracował zaraz po złożeniu ślubów wieczystych od 1911 do 1913 r.

Klasztor św. Alberta we Fryburgu (Szwajcaria), gdzie o. Jacek Woroniecki pracował zaraz po złożeniu ślubów wieczystych (1911-1913).

W 1919 r. o. Jacek Woroniecki przeniósł się na Katolicki Uniwersytet Lubelski, gdzie pracował przez dziesięć lat, m.in. pełniąc funkcję rektora, wykładając teologią moralną i etykę oraz zachęcając młodzież akademicką do studiów nad św. Tomaszem. Pedagogika i etyka były nie tylko domenami jego naukowej działalności, ale przede wszystkim narzędziami formowania wielu osób w duchu wiary katolickiej i tomizmu[11]. W tym czasie wydał swoją najważniejszą pracę teologii moralnej – Katolicką etykę wychowawczą, którą oparł na Summie św. Tomasza. Tym samym umieścił cel pedagogiki w wymiarze wiecznym, w przemianie człowieka, której celem jest Bóg. O procesie wychowania pisał jako o kształtowaniu rozumu, woli i uczuć przez usprawnianie w człowieku jego cnót moralnych i zwalczanie wad. Jego dzieło miało charakter praktyczny, powoływał się na historię i literaturę, które znał doskonale[12]. Jako patriota ogromną wagę przywiązywał do pięknego i wyrazistego posługiwania się językiem polskim. Swoją pracę Około kultu mowy ojczystej zadedykował „pierwszemu pokoleniu polonistów w odrodzonej ojczyźnie”. Napisał:

„Kto zdaje sobie sprawę z tego, że od opanowania mowy ojczystej zależy coś więcej, niż sama tylko łatwość poprawnego wyrażania się w mowie i piśmie, że z niem związane jest całe opanowanie świata myśli, całe wyrobienie umysłowe, a co za tem idzie i zdolność oddziaływania na innych? Kto dostrzega, że tym ośrodkiem, koło którego winna się krystalizować cała kultura każdego narodu, nie może być co innego, jak kult mowy ojczystej?”[13].

O mocy i skuteczności wychowawczo-duszpasterskiej działalności ojca Jacka Woronieckiego świadczą jego wybitni wychowankowie: o. Józef Maria Bocheński nazwał Woronieckiego swoim „guru” i „najmądrzejszym człowiekiem jakiego w życiu spotkał”[14], Stefan Świeżawski traktował go jako jednego ze swoich duchowych mistrzów i „jeden z najprzedniejszych umysłów w Polsce”[15], a kardynał Stefan Wyszyński 25 lat po śmierci Woronieckiego będzie go wspominał jako „ostrożnego, umiarkowanego, a przede wszystkim wszechstronnego”[16].

Pałac w Kaniem, rodzinnym majątku Woronieckich.

Pałac w Kaniem, rodzinnym majątku Woronieckich.

W latach 1929-1933 o. Jacek Woroniecki pełnił funkcję profesora w Uniwersytecie Angelicum w Rzymie. Wykładał teologię moralną i spekulatywną oraz pedagogikę. Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie teologii otrzymał w 1930 r. najwyższy w Zakonie tytuł naukowy: Mistrza Świętej Teologii[17].

Nauka teologii była ważnym z elementów zadania, które powierzył Woronieckiemu Zakon, tj. odnowienia dominikańskiej Prowincji na ziemiach wschodnich. O. Jacek zakładał dominikańskie kolegia i wykładał we Lwowie, Warszawie i Krakowie, w tym ostatnim także podczas niemieckiej okupacji[18]. Jako socjusz prowincjała dążył do odnowienia w Zakonie pracy naukowej i apostolskiej, zgodnie z pierwotnym dominikańskim powołaniem. Stopniowo przenosił akcent działalności polskich dominikanów z małych klasztorów do mniej licznych, ale liczebniejszych ośrodków w wielkich, uniwersyteckich miastach. Dla realizacji misji apostolskiej w Rosji, Woroniecki założył Zgromadzenie Sióstr Dominikanek Misjonarek.

Biskup Kazimierz Kowalski stwierdził:

„Kto odziedziczył i chowa w swej duszy odblask ducha św. Tomasza z Akwinu, ten niewątpliwie będzie apostołem. […] Nie dziwna tedy, że tomista tej miary co o. Jacek Woroniecki, żyjący i oddychający pełnią tomizmu, był też w każdym calu swej osobowości i w każdym zakątku swojego życia apostołem”[19].

Sługa Boży, o. Jacek Woroniecki zmarł w opinii świętości 18 maja 1949 r. Trwa jego proces beatyfikacyjny.

Zofia Tylutki

Wybrane prace[20]:

  • Ogrody robotnicze (1905)
  • Historia katolickiej akcji społecznej w XIX wieku (1907)
  • Królewskie kapłaństwo (1919)
  • Metoda i program nauczania teologii moralnej (1922)
  • Katolickość tomizmu (1924)
  • Pełnia modlitwy. Studium teologiczne dla inteligencji (1924)
  • Katolicka etyka wychowawcza (1925)
  • Około kultu mowy ojczystej (1925)
  • U podstaw kultury katolickiej (1935)
  • Hagiografia, jej przedmiot, trudności i zadania w Polsce (1939)
  • Umiejętność rządzenia i rozkazywania (1947)

Tekst powstał na podstawie następujących źródeł:

  1. M.A. Babraj, O autorze, [w:] Woroniecki J., Pełnia modlitwy, Poznań 1982.
  2. Encyklopedia katolicka XX, Lublin 2014, kol. 925-927.
  3. E. Gaweł, Wychowawcza funkcja etyki w ujęciu O. Jacka Woronieckiego, „W Drodze” 1974, nr 8, s. 30-36.
  4. J. Grzybowski, O. Jacek Woroniecki OP – prekursor myśli tomistycznej w Polsce, „Studia Płockie” 2007, nr 35, s. 151-158.
  5. M. Niedziela (red.), Próba biografii Jacka Woronieckiego i jego „Wyznania”, Lublin 2011, s.149-153.
  6. O ojcu Jacku Woronieckim OP, „W Drodze” 1974, nr 8, s. 4-6.
  7. Powszechna encyklopedia filozofii, IX, Lublin 2008, s. 842-845.
  8. B. Przybylski, W poszukiwaniu autentyzmu dominikańskiego, „W Drodze” 1974, nr 8, s. 16-23.
  9. J. Woroniecki, Około kultu mowy ojczystej, Lwów-Warszawa 1925.

[1] Encyklopedia katolicka t. XX, Lublin 2014, 926.

[2] M. Niedziela (red.), Próba biografii Jacka Woronieckiego i jego „Wyznania”, Lublin 2011, s. 149.

[3] Powszechna encyklopedia filozofii, t. IX, Lublin 2008, s. 842.

[4] J. Grzybowski, O. Jacek Woroniecki OP – prekursor myśli tomistycznej w Polsce, „Studia Płockie” 2007, nr 35, s. 153.

[5] Powszechna encyklopedia filozofii, s. 843.

[6] J. Grzybowski, O. Jacek Woroniecki OP, s. 151-153.

[7] Za: M.A. Babraj, O autorze [w:] J. Woroniecki, Pełnia modlitwy, Poznań 1982, s. 2.

[8] M. Niedziela (red.), Próba biografii Jacka Woronieckiego, s. 149.

[9] B. Przybylski, W poszukiwaniu autentyzmu dominikańskiego, „W drodze” 1974, nr 8, s. 21.

[10] Powszechna encyklopedia filozofii, s.843.

[11] J. Grzybowski, O. Jacek Woroniecki OP, s. 151-158.

[12] Encyklopedia katolicka t. XX, 926.

[13] J. Woroniecki, Około kultu mowy ojczystej, Lwów-Warszawa 1925, s. 1.

[14] J. Grzybowski, O. Jacek Woroniecki OP, s. 156.

[15] Tamże, s. 155.

[16] O ojcu Jacku Woronieckim OP, „W Drodze”, 1974, nr 8, s. 5.

[17] Powszechna encyklopedia filozofii, s.843.

[18] Tamże; M. Niedziela (red.), Próba biografii Jacka Woronieckiego, s. 152.

[19] E. Gaweł, Wychowawcza funkcja etyki w ujęciu O. Jacka Woronieckiego, „W Drodze” 1974, nr 8, s. 32.

[20] Powszechna encyklopedia filozofii, s.843.

 

Wykorzystane grafiki:

BACK TO TOP