„Kobieta przy studni” z Dura-Europos

Jak donosi „New York Times”, jest prawdopodobne, że najstarszym znanym przedstawieniem Maryi jest malowidło ścienne z jednego z najstarszych kościołów na świecie: z Dura-Europos w Syrii, przechowywane obecnie w Yale University Art Gallery. Przedstawia ono kobietę przy studni i dotychczas uważano, że osobą tą jest spotkana przez Jezusa Samarytanka, teraz jednak historycy sztuki wskazują, że może to być sama Matka Boża.

Choć na Zachodzie tego typu przedstawienie jest bardzo rzadkie, to w tradycji wschodniej właśnie przy studni bardzo często umiejscawiano scenę Zwiastowania, zgodnie z apokryficzną Protoewangelią Jakuba: 

„I wzięła dzban, i wyszła, by zaczerpnąć wody. I usłyszała głos mówiący do niej: 'Witaj, pełna łaski, Pan z tobą. Błogosławionaś ty pośród niewiast’. I spojrzała Maryja na prawo i na lewo, skąd by pochodził ten głos” (za: Opoka.org.pl).

W ten sposób ukazywano Zwiastowanie nawet w II tysiącleciu po Chrystusie, jak na przykład w XIV-wiecznej mozaice z bizantyjskiego Kościoła Chora w Istanbule:

Jak dotąd za najstarsze przedstawienie Maryi uważano fresk z Katakumb Pryscylli w Rzymie, ukazujące Dziewicę z Dzieciątkiem i prorokiem Balaamem (który przepowiadał przyjście Mesjasza, zob. Lb 24,17):

Całość artykułu z „New York Times” jest dostępna tutaj.