O fundamentalnych dla rozpoznania Bóstwa Chrystusa fragmentach z Nowego Testamentu jest mowa w wykładzie z chrystologii (m.in. tu, tu i tu). Przejdźmy tu zatem od razu do wyznań wiary.

Nowy Testament zawiera wyznania wiary i sformułowania wyrażające wiarę w Osoby Boskie, które można różnie klasyfikować. Wylicza się generalnie ich cztery rodzaje:

2.1. Imię Jezus z dodanym tytułem:

?Jezus jest Panem?

Rz 10, 9: „Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest Panem, i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg wskrzesił Go z martwych ? osiągniesz zbawienie”.

„Niewierny Tomasz”

Flp 2,11: „I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest Panem ? ku chwale Boga Ojca”.

?Jezus jest Mesjaszem?

 Dz 18,5: „Paweł oddał się wyłącznie nauczaniu i udowadniał Żydom, że Jezus jest Mesjaszem”.

?Jezus jest Synem Bożym?

1 J 4,15: „Jeśli ktoś wyznaje, że Jezus jest Synem Bożym, to Bóg trwa w nim, a on w Bogu”.

Są one bliskie paschalnego wyznania wiary:

J 20,28: „Pan mój i Bóg mój”.

2.2. Kerygmat, a więc wezwanie do odkrycia Zbawiciela w Jezusie Chrystusie, które jest podstawą głoszenia wiary i jej przekazywania. W formie narratywnej zawiera on podstawowe wydarzenia życia Chrystusa (Przemówienia Piotra w Dz 2,14-36). Prawdopodobnie najstarszy zapis kerygmatu znajduje się w 1 Kor 15, 3-6:

„Przekazałem wam na początku to, co przejąłem: że Chrystus umarł – zgodnie z Pismem – za nasze grzechy, że został pogrzebany, że zmartwychwstał trzeciego dnia, zgodnie z Pismem; i że ukazał się Kefasowi, a potem Dwunastu, później zjawił się więcej niż pięciuset braciom równocześnie; większość z nich żyje dotąd, niektórzy zaś pomarli”.

Nie jest to wyłącznie „wykrzyknik” służący wyznaniu wiary (jak w 2.1). Kerygmat posiada również funkcję doktrynalną, służąc jako podstawa dla katechezy. W późniejszych symbolach przyjmowanych przez synody i sobory kerygmat zostanie wyrażony w formułach trynitarnych.

2.3. Formuły binarne. Wymienieni są: Ojciec i Syn.

2.4. Formuły trynitarne. Wymienieni są: Ojciec, Syn i Duch Święty.

Fra Angelico, „Św. Piotr nauczający w obecności św. Marka”

Te cztery rodzaje form skrystalizowały się w pierwotnym Kościele, ponieważ istniała potrzeba dostarczenia zwięzłej prezentacji wyznawanej wiary w różnych kontekstach: przy okazji chrztu, katechezy, liturgii, głoszenia wiary wobec ludzi pochodzenia żydowskiego, obrony wiary wobec pogan, przy okazji udzielania egzorcyzmów (np. w Dz 3,6 św. Piotr uzdrawia paralityka słowami: „W imię Jezusa Chrystusa Nazarejczyka chodź”. To uzdrowienie da zresztą okazję do mowy kerygmatycznej w 3,11-26).

Nie ma więc w NT jednego credo, formuły wiary w sensie właściwym. Istnieje wiele różnych sformułowań, związanych z różnymi okazjami  i okolicznościami. Ale tworzą one jedną tkankę doktrynalną. Cztery wspomniane modele wyrażania wiary stopią się zresztą z czasem w jedną całość i doprowadzą do sformułowania symbolów wiary, tak łacińskich (na przykład Symbolu Apostolskiego, który powstał ze starego symbolu rzymskiego) jak wschodnich (np. Symbolu Nicejsko-Konstantynopolskiego).

W następnej części przyjrzyjmy się wyłącznie formułom binarnym i trynitarnym, które możemy znaleźć w Nowym Testamencie.

Michał Paluch OP