2.1. Dlaczego spisano Słowo?

Spisanie Słowa dokonało się już w Starym Testamencie. Konieczne było utrwalenie i umożliwienie jego większego rozpowszechnienia. Chciano też zabezpieczyć jego integralność i prawdę, tak, aby nie zostało zniekształcone w procesie ustnego przekazu. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku Nowego Testamentu. Choć najpierw Słowo było przekazywane bezpośrednio w formie ustnej, to jednak gdy zaczęli umierać naoczni świadkowie i słuchacze Słowa, oraz gdy Kościół zaczął ogarniać coraz szersze przestrzenie cesarstwa, utrwalenie na piśmie okazało się niezbędne. Warto jeszcze dodać, że w wielu miejscach Nowego Testamentu mowa jest o pierwszych chrześcijańskich herezjach i błędnych teologicznych opiniach. Słowo zostało spisane również po to, by zachować autentyczny jego charakter i znaczenie.

2.2. Tekst Pisma Świętego

Grota 4 w Qumran, w której znajdowała się zdecydowana większość zwojów (fot. Derek Winterburn).

Tekst Pisma Świętego dotarł do nas w formie dużo lepiej poświadczonej niż na przykład teksty Homera czy inne księgi słynnych autorów starożytności. Rękopisy geniuszy starożytności pogańskiej są najczęściej bez porównania młodsze od biblijnych. (Na marginesie warto dodać, że wiele faktów biblijnych ma dużo lepsze potwierdzenie źródłowe, niż na przykład powstanie Spartakusa).

Dla ustalenia autentycznego tekstu Biblii Starego Testamentu, niesłychanie ważne okazało się odkrycie w Qumran. Do jego czasu, ze względu na nietrwałość materiałów, posiadaliśmy niewiele tekstów sprzed czasów masoreckich (czyli sprzed VIII-X w. n.e.)[1]. Najstarszym z wówczas znanych świadectw był tzw. Papirus Nasha[2] z ok. 150-100 przed Chrystusem, choć niektórzy datowali go nawet na II w. po Chrystusie. Znajduje się na nim kilka fragmentów Starego Testamentu: Wj 20,2-17 i Pwt 6,4n, w wersji hebrajskiej podobnej do tej, którą znamy z Septuaginty[3].

W latach 1947-1956 dokonano przełomowego odkrycia w Qumran. W tamtejszych grotach został ukryta biblioteka wspólnoty żyjącej tam od II wieku przed Chrystusem. Znajdowały się w nich papirusy z hebrajskim tekstem Starego Testamentu z przełomu III/II w przed Chrystusem, na przykład Księgi Królewskie, Księga Izajasza i Księga Daniela. Odnaleziono fragmenty wszystkich ksiąg protokanonicznych z wyjątkiem Księgi Estery, a z deuterokanonicznych kilka rękopisów hebrajskich i aramejskich Księgi Tobiasza i fragmenty Księgi Syracha w języku hebrajskim. Rękopisy biblijne z Qumran pochodzą więc od III w. przed Chrystusem, aż do 68 r. po Chrystusie. Pozwalają stwierdzić, że znany nam tekst Starego Testamentu jest zasadniczo zgodny z tym z Qumran, choć różne rękopisy wskazują, ze nie było jednej i jedynej wersji wszystkich ksiąg. Na przykład pewne warianty z Qumran są bliższe Septuagincie niż tekstowi Masoretów.

Papirus Rylandsa w muzealnej gablocie (fot. Raxom)

W przypadku Nowego Testamentu, najstarszym i najcenniejszym papirusem jest ten oznaczony symbolem P52, który został zakupiony w Egipcie w 1920 r. i trafił do biblioteki Johna Rylandsa w Manchester (stąd nazywany jest Papirusem Rylandsa). Zawiera on fragment Ewangelii według św. Jana (18,31-33.37n), a dokładniej zapis rozmowy Jezusa z Piłatem. Styl pisma właściwy jest dla czasów cesarza Hadriana i datowany jest na około 125 r. Odkrycie tego papirusu było czymś wyjątkowym: w czasach, gdy kwestionowano   pochodzenie Ewangelii Janowej z czasów apostolskich, znaleziono jej fragment spisany już ok. 20 lat po jej powstaniu (Ewangelię tę datuje się na koniec I w.). Co symboliczne, ten odnaleziony fragment zawiera akurat zdanie „Ja się na to narodziłem, by dać świadectwo Prawdzie”.

Oprócz papirusów (których znamy już sto kilkadziesiąt), tekst Nowego Testamentu zachował się też w kodeksach (wykonywanych z łączonych ze sobą pergaminów), w wykorzystywanych przez misjonarzy tłumaczeniach na obce języki, wczesnych lekcjonarzach oraz w formie cytatów zapisanych w pismach Ojców Kościoła[4].

Danuta Piekarz